Sevimli Canavar Yargı Önünde
Jun 25, 2025
LABUBU TEHLİKEDE: Sevimli Bir Figürden Küresel Bir Fikri Mülkiyet Savaşına
2023’ün sonlarına doğru, sosyal medyada bir karakter sessiz sedasız yükseldi ve günümüzde popüler kültürün önemli unsurlarından biri oldu. Başta Asya pazarında tanınan ama kısa sürede global ölçekte viral hale gelen, kimilerine göre tatlı ancak kimilerine göre ürkütücü görünen bu küçük figür, binlerce videoda, tasarım objelerinde ve hatta pastalarda kendine yer buldu: Labubu.
Labubu, Sanatçı Kasing Lung ve Pop Mart tarafından ortaklaşa yaratılan bir “blind box”, yani paketinden çıkarılana kadar hangi karaktere sahip olunacağının bilinmediği bir figür. Pop Mart’ın The Monsters koleksiyonunda yer alan bu figür, aslında birden fazla karakterin bri araya geldiği daha geniş bir evrende konumlanıyor. Dişli ağız yapısı, çizgi film benzeri orantısız vücut formu ve şaşkın bakışlarıyla Labubu, hem yetişkin koleksiyonerlere hem de genç kitleye hitap eden tasarımı sayesinde fark yarattı. Özellikle TikTok ve Instagram gibi görselliğin ön planda olduğu ve kısa format içeriklerden oluşan platformlarda hızla yayıldı. Bugün dünyanın dört bir yanında, çocuk odalarından koleksiyonerlerin galerilerine kadar uzanan bir görünürlüğe sahip.
Ancak popülerlik, beraberinde her zaman kontrolü getirmiyor.
Taklitlerin Anatomisi: Tatlılar, Oyuncaklar, Tişörtler ve Daha Fazlası
Labubu’nun küresel görünürlüğü, kısa sürede taklit ürünlerin de önünü açtı. Özellikle Doğu Asya’da Pop Mart’ın lisanslı ürünlerinden ayırt edilmesi güç olan tkalit figürler ortaya çıkmaya başladı. E-ticaret sitelerinde “Labubu style toy” ya da “inspired monster figure” başlıkları altında sayılan ürünler, görsel olarak neredeyse birebir aynı fakat herhangi bir lisans içermiyor. Bu taklitlerin en başında ise Lafufu geliyor. Hem ürün adının son derece benzerini hem de figürün orijinaline birebir yakınlık arz eden bu ürün Labubu’ya kıyasla çok daha ucuza satılması nedeniyle en az Labubu kadar popüler. Taklit ürünler yalnızca figür sektörüyle de kalmıyor;
Pastaneler ve butik tatlı üreticileri, Labubu şekilli kurabiyeler ve pastalar üretmeye başladı.
Moda markaları ve tişört tasarımcıları, Labubu’nun silüetini ya da yüzünü tasarımlarına entegre etti.
Bazı restoranlar ya da kafeler, bu figürü ambalaj ve menü tasarımlarında bile kullanmaya başladı.
Bu noktada artık mesele sadece bir taklit olmaktan çıkıyor. Karakterin yüzü ve formu, orijinal figürün tanınmışlığı ve sunduğu kaliteden yararlanarak izinsiz şekilde ticarileştiriliyor, farklı sektörlere taşınıyor ve bu da hem markanın kontrolünü hem de yaratılan değeri tehlikeye atıyor.
Asıl Zarar Nerede?
Bu gibi orijinal figüre tecavüz niteliği taşıyan izinsiz kullanımlar Pop Mart gibi fikrî mülkiyet sahibi firmalara yalnızca ekonomik olarak zarar vermez, bu kullanımların etkisi tahmin edilenden daha geniştir:
Ticari Değerin Aşınması: Çakma ürünlerin yaygınlaşması, orijinal markanın premium imajını zedeler. Fiyat algısı düşer, ürün farklılaşması ortadan kalkar.
Tüketici Güveni Zedelenir: Taklit ürünlerde kalite kontrolü olmamasından mütevellit, bozulabilir gıdalarda, tehlikeli materyaller içeren oyuncaklarda ya da hızlı moda ürünlerinde kullanılan figür, tüketiciyle markayı karşı karşıya getirebilir.
Karakter Evreninin Kontrol Kaybı: Pop Mart gibi markalar, sadece bir ürün değil, bir dünya yaratır. Bu evrenin kontrolsüz ve izinsiz şekilde yayılması, fikri mülkiyetin stratejik değerini yok eder ve yaratılmaya çalışılan hikayenin bağlamı parçalanır.
Peki Ne Yapmalı
Labubu örneği, her ölçekte marka için ders niteliği taşımakta. Sadece Pop Mart gibi dev markalar değil, tüm girişimler bu gibi tehditlerle karşı karşıya kalmakta.
Fikrî mülkiyetin korunması günümüzde “bir gün ihlal olursa değerlendirilir” yaklaşımıyla yürütülebilecek bir süreç olmaktan çıkmış durumadadır. Kısa format içeriklerin konvansiyonel içeriklerden daha fazla etkiye sahip olduğu, trendlerin günden güne öğütüldüğü bugünlerde dünya çapında viral olma kapasitesine sahip karakter, ürün ve tasarım içeren markalar için:
Tasarım tescili ve marka başvuruları önceden, proaktif şekilde yapılmalı, hedef pazarlar önceden belirlenip kapsamlı başvurular yapılmalı.
Online gözetim sistemleri kurulmalı. Taklit ürünlerin, e-ticaret sitelerinde ve sosyal medyada takibi yapılmalı. Özellikle bu konuda teknolojik araçlardan ve bu araçlarla kaliteli hizmet sunan aracı firmaların hizmetlerinden yararlanılmalı.
Hızlı ve kararlı yasal aksiyonlar alınmalı. İhtarnameler, platform şikayet mekanizmaları ve gerekirse dava süreçleri için net stratejiler belirlenmeli.
Bu konuda Pop Mart, örnek bir refleks göstererek Singapur’da yasal uyarılar yayınladı. Ayrıca İngiltere merkezli bazı fikri mülkiyet danışmanlık firmaları da Labubu özelinde hem marka tescillerini hem de ihlal risklerini kamuoyuyla paylaştı.
Küçük Bir Karakter, Büyük Bir Ders
Labubu yalnızca oyuncak dünyasının değil, modern markalaşmanın da çarpıcı bir örneği. Görsel kültürün hızla yayıldığı, sosyal medyanın ürünleri globalleştirdiği bir çağda, fikrî mülkiyet sadece hukuki bir mesele değil; marka değerinin, tüketici güveninin ve yaratıcı emeğin ta kendisidir.
Markanızın fikri mülkiyet stratejisini değerlendirmek, risk analizi yapmak ve resmi kurumlar nezdinde süreçleri yürütmek için hizmetinizdeyiz.