Marka Hukukunda Tescilin Önemi
Jul 17, 2025
Bu yazımızda, küçük bir kasaba işletmesinin Dünyaca ünlü bir hamburger zincirinin faaliyetlerine nasıl sekte vurabildiğini ve marka tescilinde geç kalınmasının sonucunu inceleyeceğiz.
Ticaret hayatında marka olmak, sadece tanınmakla değil, hak sahibi olmakla mümkündür. Bu durumun en ilginç örneklerinden biri, bugün milyarlarca dolarlık bir değere sahip olan Burger King’in, ABD’nin küçük bir kasabasında kendi ismini kullanamamasıdır. Sebebi ise tescil için geç kalması.
Florida’da James McLamore ve David Edgerton tarafından 1954 yılında kurulan Burger King restoranı, kısa sürede büyük ilgi görüyor. Menüleri, hizmet anlayışı ve restoran tasarımı hızla zincirleşmeye uygun hale getiriliyor ve şirket bölgesel bir başarıdan ulusal büyümeye geçiş yapıyor. Ancak bu süreçte markayı zamanında tescil ettirmeyi göz ardı ediyorlar.
Florida’daki Burger King ilk restoranını 1954’te açmış olsa da federal marka tescil başvurusunu ancak 1961 yılında yapıyor. Bu 7 yıllık gecikme, Amerika Birleşik Devletlerinde ve Marka Hukuku ile ilgilinenler için son derece ilginç ve marka hukukunun özünü yakından inceleyen bir kararın ortaya çıkmasına sebep veriyor.
Bu sırada, 1952’den beri Illinois eyaletindeki Mattoon kasabasında Frigid Queen isimli dondurma dükkânını işleten Gene ve Betty Hoots çifti, 1957 yılında dükkanın arka kısmına bir ızgara ekleyerek hamburger satmaya başlıyor. Yeni restoranlarının ismini de “Burger King” koyuyorlar. Betty Hoots’un deyimiyle, “Kraliçemizin bir krala ihtiyacı vardı.” Bu esprili gerekçeyle seçilen isim, o dönemde yerel çapta tanınıyor. 1959 yılında da Illinois eyaletinde geçerli olacak şekilde “Burger King” markasını tescil ettiriyorlar.
Yani Hoots çifti, Illinois eyaleti için yalnızca ilk kullanan değil, aynı zamanda ilk tescil ettiren taraf. Tam da bu nedenle, Florida merkezli dev zincir 1961’de federal marka tescilini aldıktan sonra Illinois eyaletinde faaliyetlerine başlayıp şube açtığında sorunlar başlıyor. Sadece 6 yıl içinde Illinois’de 50 restoran açan Burger King, Mattoon’a da girmeyi hedefliyor. Ancak Hoots çifti, “Burger King” isminin Illinois’teki yasal haklarının kendilerine ait olduğunu ileri sürerek eyalet düzeyinde dava açıyor.
Florida’daki Burger King bu davaya karşılık olarak federal düzeyde karşı dava açıyor. Gerekçeleri ise Florida menşeili Burger King ABD genelinde geçerli bir federal marka tesciline sahipken, Illinois eyaleti nezdinde tescilli Burger King ibaresinin genişlemelerini engelleyemeyeceği.
Mahkeme, federal hukukun eyalet hukukuna kıyasla üstünlüğü bulunduğunu belirten yasal düzenlemeler gereği, federal markaların genel olarak eyalet markalarına da üstünlüğünü kabul ediyor. Ancak, Hoots çiftinin Mattoon’daki “öncelikli fiilî kullanımı”nın göz ardı edilemeyeceğine hükmediyor. Zira her ne kadar Florida menşeili Burger King’in federal seviyede marka tescili bulunsa da, Hoots çiftinin söz konusu markayı 1957’de kullanmaya başlamış olması nedeniyle Burger King ibaresi üzerinde onların da hak sahibi olduğunu belirterek, Florida menşeili Burger King’in, yaklaşık 30 km’lik bir alanda bulunan Mattoon kasabasında bu ibareyi kullanamayacağına karar veriyor.
Bugün hâlâ Mattoon’da, zincirle hiçbir bağlantısı olmayan ama tamamen yasal olarak Burger King adını taşıyan bağımsız bir restoran hizmet veriyor. Florida’daki Burger King ise, ne kadar büyük olursa olsun, o kasabada bu ismi taşıyan bir tabela bile asamıyor.
Bu olay, marka tescilinin yalnızca bir belgeden fazlası olduğunu, tescil zamanlaması, kullanım önceliği, benzer markaların araştırılması gibi uzmanlık isteyen konuların da bir bütün olarak bu sürece dahil edilmesi gerektiğini net bir şekilde gösteriyor. Düzgün planlanmış ve risklerden arındırılmış bir marka tescil süreci, yalnızca bugün değil, yıllar sonra karşılaşacağını hukuki sorunları da önlenmesine katkı sağlayacaktır.
Eğer siz de yeni bir marka ile yola çıkmayı hedefliyorsanız ya da var olan markanızı ve portföyünüzü genişletmek istiyorsanız, markanızı yalnızca kurumsal kimliğinizin bir parçası olarak değil, aynı zamanda hukuki ve ekonomik bir değer olarak görmelisiniz.
Markanızı güvenle büyütmenin yolu, doğru zamanda doğru adımları atmaktan geçiyor. Bu yolculukta yanınızda yer almak, süreci en başından sizin için sadeleştirmek ve riskleri henüz ortaya çıkmadan bertaraf etmek için buradayız.
İşi şansa bırakmayın, bize ulaşın.